Το μέλλον του Δήμου Σκιάθου

Όλο τον καιρό μετά τις δημοτικές εκλογές σκεφτόμουν κατά καιρούς τι θα ήθελα να ακούσω να συζητάνε οι υποψήφιοι των δημοτικών εκλογών στην Σκιάθο. Αυτά που εγώ πιστεύω ότι πρέπει να μας απασχολήσουν άμεσα, ΔΕΝ τα άκουσα στους λόγους των πολιτικών και στα πολιτικά γραφεία.

Τα άκουσα μόνο από αγωνιώδεις κραυγές νέων ανθρώπων σε δύο συναντήσεις που κάναμε το καλοκαίρι του 2010. Εκεί άκουσα τις ουσιαστικότερες πολιτικές φωνές που έχω ακούσει στο νησί μου. Κάποιοι από εκείνους τους ανθρώπους αποφάσισαν και κατέβηκαν στις τότε επερχόμενες εκλογές. Κάποιοι ελάχιστοι εξελέγησαν.

Τους εύχομαι τώρα καλό κουράγιο, και τους καταθέτω τους δικούς μου προβληματισμούς και οράματα για το νησί που τόσο αγαπώ. Πρέπει δε να πω ότι διαφωνώ με την εδώ και χρόνια διαχειριστή λογική που βλέπω να περιβάλλεται κάθε φορά η δημοτική αρχή. Βλέπω δημάρχους να αναλώνονται σε ήσσονος σημασίας θέματα και προβλήματα, πράγματα που κανονικά θα έπρεπε να ασχολείται ο γραμματέας του δήμου και οι δημοτικοί υπάλληλοι. Αντ’ αυτού, θέματα τέτοια συζητούνται επί ώρες στο δημοτικό συμβούλιο με γνωστή κατάληξη φωνές, αντεγκλήσεις και θεατρικές αποχωρήσεις. Θέλω επιτέλους να ακούσω μία σοβαρή συζήτηση με επιχειρήματα και απόψεις για τα άλλα, τα μεγάλα, τα ουσιώδη, τα μελλούμενα. Τα παλούκια στον Αϊ-Λιά μπορεί να τα αναλάβει η κτηματική υπηρεσία και ο αρμόδιος υπάλληλος.

Το μέλλον ενός Δήμου σαν τον Δήμο Σκιάθου, θα πρέπει να κινηθεί άμεσα στους εξής άξονες:

1.    Πλήρη επαναπροσδιορισμό του τουριστικού προϊόντος. Άνοιγμα σε καινούριες-αναδυόμενες αγορές σε ποσοστά 30% τουλάχιστον την επόμενη δεκαετία.

Οι παραδοσιακές ευρωπαϊκές αγορές εμφανίζονται κορεσμένες. Μαζί με την χρήση του σκληρού ευρώ, οι παραδοσιακοί ενδο-ευρωπαϊκοί τουριστικοί προορισμοί ανταγωνίζονται αδυσώπητα ο ένας τον άλλον για μία πίτα που όσο πάει λιγοστεύει και γίνεται όλο και πιο δύσκολη. Οι Ευρωπαίοι στρέφονται σε μη ευρωπαϊκές αγορές λόγω κόστους και λόγω εξωτικότητας των προορισμών.

Αντίθετα οι αναδυόμενες αγορές της Ανατολής παρέχουν μία σειρά από τεράστια πλεονεκτήματα. Το όνομα της Ελλάδας (brand name εδώ) είναι πολύ ισχυρό σε κάποιες από αυτές για διαφορετικούς λόγους (Στην Κίνα λόγω μακρόχρονης ιστορίας, στην Ρωσία λόγω θρησκείας κτλ) άρα υπάρχει πρόσφορο έδαφος. Χρειάζεται όμως η απαραίτητη αλλαγή υποδομών και νοοτροπίας. Τα προσδοκόμενα οφέλη είναι πολύ μεγαλύτερα από τις όποιες επενδύσεις. Φυσικά αυτό πρέπει να συνδυαστεί από μία ποιοτική μεταστροφή στην πώληση του τουριστικού προϊόντος και παροχής υπηρεσίας.

2.    Πλήρης καθορισμός του οικιστικού μοντέλου. Χάραξη αρχιτεκτονικών προτύπων. Ανάδειξη πρότυπων κτιρίων.

Η Σκιάθος υστερεί σημαντικά στην χάραξη αρχιτεκτονικών προτύπων και στην επιβολή χρήσης τους. Κάποια χαρακτηριστικά κτίρια ξένων τελείως με τον τόπο, με στοιχεία από πόλεις της ηπειρωτικής Ελλάδας αναδεικνύουν το πρόβλημα. Αυτό μπορεί να αλλάξει με παρεμβάσεις στο εξωτερικό και στην αισθητική τέτοιων κτιρίων μέσω ανταποδοτικών δράσεων προς τους ιδιοκτήτες (π.χ. έκπτωση από τους δημοτικούς φόρους). Η άμεση διόρθωση όσων κτιρίων χρήζουν αλλαγής στο λιμάνι και στην οδό Παπαδιαμάντη, θα βοηθούσε σημαντικά στα άμεσα ορατά αποτελέσματα μίας τέτοιας προσπάθειας.

Και φυσικά αυστηρό καθορισμό των μελλοντικών επιτρεπόμενων  αρχιτεκτονικών σχεδίων, ιδιαίτερα μέσα στο ιστορικό κέντρο της πόλης.

3.    Πλήρης ενεργειακή αυτονομία στην επόμενη εικοσαετία. Μετατροπή όλων των δημοσίων κτιρίων σε ενεργειακά αυτόνομα κτίρια.

Ο Δήμος πρέπει να σταθεί πρωτοπόρος σε αυτή την πρωτοβουλία. Πρέπει να μετατρέψει όλα τα δημόσια κτίρια σε πράσινα κτίρια. Τα σχολεία έχουν πολύ μεγάλες ταράτσες ώστε να εγκατασταθούν φωτοβολταϊκά στοιχεία. Μέσα σε ένα-δύο χρόνια ο Δήμος μπορεί να μηδενίσει τα έξοδα για ηλεκτρική ενέργεια. Πρέπει να εκπονηθούν μελέτες χρήσης αιολικής ενέργειας, πιθανότατα δημιουργία εργοστασίου πυρόλυσης ή άλλης μεθόδου αξιοποίησης των υπολειμμάτων των απορριμμάτων για την παραγωγή ενέργειας, αν αυτό θεωρηθεί βιώσιμο. Ο συνδυασμός εκτεταμένης χρήσης φωτοβολταϊκών στα σπίτια, αιολικής ενέργειας και γιατί όχι η συνεργασία με πανεπιστήμια για την χρήση της ενέργειας της θάλασσας, θα πρέπει να έχουν ως στόχο την ανακήρυξη της Σκιάθου ως αυτόνομης ενεργειακά μέσα σε είκοσι χρόνια, με βραχυπρόθεσμο στόχο την αναστροφή χρήσης ηλεκτρικής ενέργειας από την ΔΕΗ σε αρνητικό πρόσημο μέσα σε τρία έως πέντε χρόνια (δηλαδή να καταναλώνουμε λιγότερη εισαγόμενη ενέργεια κάθε χρόνο). Μόνο έτσι θα απομακρυνθεί οριστικά και αμετάκλητα ο ορατός κίνδυνος της αναγκαστικής χρήσης μία λωρίδας γης από άκρη σε άκρη του νησιού από την υψηλής τάσης γραμμή της ΔΕΗ για μεταφορά ρεύματος.

4.    Ολιστική διαχείριση και ανακύκλωση απορριμμάτων σε ποσοστό πάνω από 80% στην επόμενη δεκαετία.

Θα πρέπει άμεσα να ξεκινήσουν προγράμματα επιμόρφωσης των μαθητών σε όλες τις σχολικές τάξεις. Η συνεχής επιμόρφωση των παιδιών, η ανάδειξη της ανακύκλωσης ως μόνης πολιτικής αειφόρου ανάπτυξης, είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την χρήση και ενσωμάτωση της ανακύκλωσης στην κοινωνία.

Με την ευρύτατη χρήση της ανακύκλωσης επιτυγχάνεται και η ανυπαρξία ανάγκης χρήσης ζωτικού χώρου για καινούριο ΧΥΤΑ. Η ανάγκη για ΧΥΤΥ, για την εναπόθεση δηλαδή των υπολειμμάτων, αντιστοιχεί σε τάξεις μεγέθους μικρότερο χώρο.

5.    Πλήρη διαχείριση των υδάτινων πόρων. Χρήση της αφαλάτωσης για όλες τις κοινόχρηστες και μη πόσιμες εφαρμογές ύδατος (πισίνες, πότισμα, βιοτεχνικές χρήσεις).

Όπως συμβαίνει σε όλον τον πλανήτη, αλλά ειδικά σε χώρες κοντά στον Ισημερινό όπως η Ελλάδα, τα υδάτινα αποθέματα μειώνονται συνεχώς καθιστώντας την ορθή διαχείριση τους αδήριτη ανάγκη. Επίσης η εισροή καινούριων αφαλατωμένων θαλάσσιων αποθεμάτων στον τοπικό κύκλο του νερού, θα συμβάλλει και στην διατήρηση και εμπλουτισμό των υπόγειων αποθεμάτων, αλλά και στην καθυστέρηση της ερημοποίησης της γης λόγω της υπεράντλησης. Η αφαλάτωση πλέον ωριμάζει ως τεχνολογία ταχύτατα, είναι φιλική προς το περιβάλλον και προσθέτει στον τόπο που την χρησιμοποιεί, πολλαπλές προστιθέμενες αξίες, όπως τουριστική και επιστημονική. Θα κάνει τον τόπο φιλικό σε υψηλής ποιότητας τουριστικές ομάδες με περιβαλλοντολογικές ευαισθησίες. Επίσης προσελκύει επιστήμονες υψηλού επιπέδου τόσο για τους απαραίτητους ελέγχους και συντήρηση αλλά και για στατιστική, συνέδρια κτλ.

6.    Δημιουργία ινστιτούτου θαλάσσιας πολιτικής με βραχυπρόθεσμο στόχο την μετατροπή του σε διεθνές ινστιτούτο μεσογειακής θαλάσσιας πολιτικής σε συνεργασία με Πανεπιστήμια της Ελλάδας και του Εξωτερικού. Πλήρη κάλυψη των αναγκών του Ινστιτούτου από τον Δήμο με στόχο την προσέλκυση διδακτορικών και μεταδιδακτορικών ερευνητών στο νησί.

Τα πανεπιστήμια μας στα επόμενα χρόνια θα αναγκαστούν να απευθυνθούν στις αγορές και να καλλιεργήσουν την εξωστρέφεια αν θέλουν να επιβιώσουν στο ανταγωνιστικό και στην ανώτατη εκπαίδευση ευρωπαϊκό περιβάλλον όπως καθορίστηκε και μετά την σύνοδο της Μπολόνια. Σε αυτή την κατεύθυνση θα πρέπει να ιδρυθεί ένα ινστιτούτο θαλάσσιας πολιτικής υπό την αιγίδα του Δήμου που να διαθέτει δικούς του χώρους (το Μπούρτζι είναι ιδανικό για αυτό το σκοπό). Θα μπορεί να χρησιμοποιεί τα θαλάσσια μέσα που μένουν ανενεργά τον χειμώνα ώστε και δουλειά να δίνει στους ψαράδες, αλλά και να τους κάνει σύμμαχους και αρωγούς στην προσπάθεια για μία επιστημονική θεώρηση της χρήσης της θάλασσας στα επόμενα 50 χρόνια. Το ινστιτούτο θα μπορούσε να ενημερώνει για απειλούμενα είδη, για μεταναστευτικά ρεύματα, αποδοτικές τεχνικές αλίευσης ειδών που υπάρχουν σε αφθονία, αλλά και προστασία από παράνομη αλίευση, παρακολούθηση και προστασία σημαντικών ψαρότοπων από μαζική αλίευση, υπόδειξη καινούριων τεχνικών και μεθόδων ψαρέματος.

Το Ινστιτούτο αυτό μπορεί εύκολα να μετεξελιχθεί σε ένα διεθνές Ινστιτούτο Μεσογειακής πολιτικής συνεργαζόμενο με πανεπιστήμια του εξωτερικού. Αν εξασφαλιστούν από τον Δήμο συνθήκες εγκατάστασης και διαμονής, μαζί με προκηρύξεις υποτροφιών, πολύ σύντομα μπορεί να γίνει ευρωπαϊκής φήμης κέντρο αλιευτικής πολιτικής και θαλάσσιων πόρων. Η προσέλκυση επιστημόνων από την Ευρώπη και τον κόσμο, η τακτική διοργάνωση συναφών συνεδρίων και οι αναφορές σε επιστημονικά περιοδικά και έρευνες είναι τα προφανή οφέλη από μία τέτοια κίνηση.

7.         Ολοκληρωμένη διαχείριση οικολογικών μεθόδων παραγωγής με πολιτικές πώλησης οικολογικών και πιστοποιημένων λιπασμάτων.

Έτσι μπορεί μέσα σε 10 χρόνια να στραφεί όλη η παραγωγή του νησιού σε ισχυρά προϊόντα ονομασίας προέλευσης και πιστοποιημένα βιολογικά προϊόντα. Αυτά θα πωλούνται είτε κατευθείαν στις επιχειρήσεις και στους επισκέπτες του νησιού (κάθετη παραγωγή) είτε εξαγώγιμα μέσω μίας κεντρικής δομής που θα διαχειρίζεται την ονομασία προέλευσης και το εμπορικό-μάρκετινγκ κομμάτι.

Έτσι θα σταματήσει η ερημοποίηση της γης, θα βοηθηθεί η πρόληψη των πυρκαγιών μέσω του καθαρίσματος μεγάλων κομματιών καλλιεργήσιμων εκτάσεων, και κυριότερα σταδιακά θα υπάρξουν νέοι άνθρωποι που θα απαγκιστρωθούν από το σημερινό μονοπώλιο του τουρισμού, προσφέροντας τα μέγιστα σε μία ισόρροπη ανάπτυξη.

Εν κατακλείδι πιστεύω ότι ένας τόπος μπορεί να πάει μπροστά, μόνο αν καινοτομεί και αν προσπαθεί συνεχώς να βρίσκεται μπροστά από τα γεγονότα και τις εξελίξεις. Οι τόποι που μένουν παρατηρητές των γεγονότων, γίνονται απλοί καταγραφείς της ιστορίας και βαθμιαία υποβιβάζονται, πέφτουν σε μαρασμό και σβήνουν. Υπάρχουν πολλά, πάρα πολλά παραδείγματα πόλεων που μεγαλούργησαν σε άλλες εποχές και σήμερα στέκουν μαραζωμένες αναλογιζόμενες τα περασμένα μεγαλεία, ή άλλες δεν υπάρχουν καν ....